پیامد کاربرد زئولیت در خاک بر ریخت های گوناگون کربن آلی و فراوانی ریزجانداران ریزوسفری

یک راه برای بهبود دادن ویژگی های زیستی، شیمیایی و فیزیکی خاک و نگهداشت کربن، افزایش درون داد کربن آلی از افزودن کودهای جانوری به خاک است. کاربرد زئولیت همانند یک بهساز کانی به تنهایی و یا همراه با مواد آلی، با بیشتر شناسه های کیفیت خاک وابستگی دارد. به گونه ای که در بیشتر کشورهای جهان زئولیت ها به گونه ای گسترده برای بهبود کیفیت خاک های ناتوان بهره گیری شده اند. هدف از این پژوهش بررسی پیامد زئولیت و زئولیت آمیخته با کودهای جانوری بر ریخت های کربن آلی خاک و فراوانی ریزجانداران ریزوسفری بود. نمونه برداری خاک ها از لایه 30 سانتی متری رویی دو زمین کشاورزی در همدان (شمال غربی ایران) با اقلیم نیمه خشک انجام شد. در لوله های پلیکا با قطر 20 سانتی متر که به دو بخش جداگانه برش داده شده بود و دارای خاک شنی و رسی بود، ذرت کشت شد. دو بخش جداگانه لوله ها با نایلون های 25 میکرومتری برای جداسازی خاک ریزوسفر از یکدیگر جدا شدند. آزمایش در طرح کامل تصادفی به گونه فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای این پژوهش زئولیت در سه سطح (بدون زئولیت، 10% و 20% زئولیت) و کود در سه سطح (بدون کود، کود مرغی و کود گاوی) با مقدار 2 درصد وزنی و جایگاه نمونه برداری از خاک در دو سطح (ریزوسفر و ناریزوسفر) بودند. گیاهان در شرایط گلخانه رشد کردند و هنگامی که گیاهان به گام گلدهی از رشد خود رسیدند، از دو جایگاه ریزوسفر و ناریزوسفر خاک نمونه برداری شد و برخی از ویژگی های بیولوژیکی و شیمیایی و بخش های کربن آلی در هر دو خاک اندازه گیری شد. یافته های این پژوهش نشان داد که کاربرد زئولیت و کودهای جانوری ویژگی های بیولوژیک هر دو خاک سبک و سنگین را دگرگون کرد. کاربرد زئولیت آمیخته با کودهای جانوری فراوانی باکتری ها، اکتینومیست ها، تنفس پایه و برانگیخته، کربن زیتوده، فراوانی اسپورگلومال ها، پتاسیم فراهم و گنجایش تبادل کاتیونی را به اندازه چشم گیری افزایش داد. فراوانی قارچ ها با افزودن زئولیت به خاک ها دگرگونی چشم گیری نداشت. فراوانی ریزجانداران خاک ها، تنفس و شمار اسپورهای گلومال در جایگاه ریزوسفری به اندازه چشم گیری بیشتراز جایگاه ناریزوسفری بود. در خاک سبک (لومی شنی) کاربرد زئولیت مایه افزایش چشم گیری در کربن زیتوده شد. هر چند در خاک سبک همه کربن آلی و کربن آلی بخش هم اندازه شن افزایش یافته بود، اما این افزایش از دیدگاه آماری چشم گیر نبودن. با این حال کربن آلی بخش هم اندازه سیلت و رس به اندازه چشم گیری افزایش یافته بود. کاربرد کودهای جانوری و به ویژه کود گاوی اندازه ماده آلی بخش سبک را به گونه چشم گیری افزایش داد؛ اما پیامد کاربرد زئولیت روی این بخش در خاک سبک چشم گیر نبود. کربن آلی بخش سنگین با افزودن زئولیت افزایش یافت که این افزایش از دیدگاه آماری چشم گیر نبود. میانگین وزنی قطر خاکدانه ها در خاک سبک با به کاربردن زئولیت افزایش چشم گیری یافت و اندازه کربن آلی در هر بخش از خاکدانه ها نشان داد که در خاکدانه های با قطر بزرگتر از 1 میلی متر وخاکدانه های با قطر 053/0-25/0 میلی متر کربن آلی افزایش چشم گیری دارد .